Idee reformacji luterańskiej pojawiły się na Mazowszu bardzo wcześnie. Już w 1525 roku książę Janusz Mazowiecki wydał edykt, na mocy którego tylko członkowie wspólnoty rzymskokatolickiej mogli swobodnie praktykować swoją wiarę. Nie oznacza to jednak, że ewangelicy tradycji augsburskiej poddali się zakazom i opuścili Mazowsze. Wręcz przeciwnie, w różnych miastach i miasteczkach centralnej Polski organizowano parafie, budowano domy modlitwy, jednak energiczne działania przeciwników reformacji, nieraz bardzo brutalne, nie pozwoliły na swobodną organizację życia kościelnego na Mazowszu. Dopiero w latach w drugiej połowie XVIII wieku wszystko zaczęło się zmieniać i właśnie w tym okresie można dopatrywać się początków dzisiejszej diecezji warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP.
W 1775 roku odbył się w Lesznie Synod Generalny Kościołów protestanckich, na który zaproszono zbory ewangelickie, zarówno luterańskie, jak i reformowane. Podczas synodu uznano konieczność powstania synodów prowincjonalnych. Cztery lata później, podczas Synodu w Węgrowie Podlaskim po raz pierwszy pojawił się tytuł seniora generalnego (dziś: biskup) dla Małopolski i Mazowsza, którym został ks. Jacob Ringeltaube (1732-1825), I. Proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie.
Po II rozbiorze Polski (1793) powołano dla Mazowsza Nadkonsystorz (Oberkonsistorium). W 1810 roku powstał projekt naczelnego Konsystorza Księstwa Warszawskiego dla obydwu wyznań ewangelickich. W 1815 Wydział Oświecenia Publicznego zatwierdził powstanie Konsystorza Kościoła Ewangelicko-Reformowanego, a dziewięć lat później, 2 lipca 1828 roku Konsystorz Generalny Kościoła Ewangelickiego w Polsce zarówno dla luteranów i reformowanych.
Na mocy ukazu carskiego z 22 lutego 1849 dokonano podziału konsystorzy na ewangelicko-augsburski i ewangelicko-reformowany. Utworzono cztery diecezje luterańskie: warszawską, kaliską, płocką i augustowską. Ten sam ukaz w 22. paragrafie stanowił, że generalnym superintendentem Kościoła luterańskiego jest 1. Proboszcz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy – pierwszy zwierzchnikiem Kościoła luterańskiego w Królestwie Polskim, a został ks. Juliusz Adolf Teodor Ludwig (1808-1876), inspektor szkół zborowych, wydawca śpiewnika kościelnego (1842), a od 1838 roku zwierzchnik diecezji warszawskiej. Kolejny, ważny akt prawny to ustawa o stosunku Rzeczypospolitej Polskiej do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego z 1936 roku, w której jest mowa o 10 diecezjach luterańskich, w tym o diecezji warszawskiej, których zwierzchnicy nosili tytuł seniora. Pozostało tak aż do 1991 roku, kiedy to tytuł seniorów zmieniono na biskupów diecezji. Ostatnim seniorem diecezji warszawskiej był ks. Jan Walter (†1995), proboszcz Parafii Świętej Trójcy. W 1996 roku synod diecezji wybrał proboszcza Parafii Świętego Mateusza w Łodzi, ks. Mieczysława J. Cieślara na biskupa diecezji warszawskiej. Biskup Mieczysław Cieślar sprawował ten urząd do dnia swojej tragicznej śmierci 18 kwietnia 2010 r. Obecnie biskupem diecezji jest ks. Jan Cieślar, proboszcz Parafii w Pabianicach. Diecezja Warszawska posiada 21 parafii.
Diecezja Warszawska, ul. Zamkowa 8, 95-200 Pabianice, e-mail: diec.warszawska@luteranie.pl
Parafie Diecezji Warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego